اموال و مالکیت

از جمله مباحثی که در دوره مقدماتی حقوق مدنی تدریس می‌گردد، اموال و مالکیت است. فهم بسیاری از مسائل حقوق مدنی منوط به یادگیری برخی از مفاهیم و موضوعات بنیادین است، که از جمله آن‌ها مفهوم مال، حق و مالکیت می‌باشد. 

در کتاب اموال و مالکیت، اثر گران‌مایه زنده‌یاد دکتر ناصر کاتوزیان، ابتدا به تعریف و تبیین مباحث پایه‌ای حقوق مدنی نظیر مفهوم مال، اقسام حقوق مالی و مفهوم دارایی پرداخته شده است و سپس انواع مال نظر به احصاء قانون‌گذار در قانون مدنی بر سه قسم کلی:  1- بر مبنای ماهیت اشیاء (اعیان و منفعت، مصرف شدنی و قابل بقاء، منقول و غیرمنقول)؛ 2- به اعتبار اختصاص آن‌ها (اموالی که ملک افراد یا اشخاص حقوقی است و اموالی که مالک خاص ندارد مانند مشترکات عمومی، مباحات و مجهول المالک)؛ 3- به اعتبار قابلیت انتقال (انتقال پذیر و انتقال ناپذیر مانند مال حبس شده و مال مرهون) منقسم و به‌طور کامل و با تقسیمات جزئی  و سایر متفرعات آن‌ها با نثری شیوا و حقوقی بیان و توضیح داده شده است. در بخش بعدی کتاب نیز، استاد به تعریف و اوصاف مالکیت، توابع آن، ایجاد و زوال و چگونگی اثبات مالکیت می‌پردازد. همچنین در بخش پایانی، به ایضاح و تشریح شاخه‌های مالکیت از قبیل حق انتفاع و اقسام آن، وقف و مالکیت عین موقوفه، حق ارتفاق و اقسام آن پرداخته شده است. 

از ویژگی‌های این کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- بهترین منبع آموزشی در درس حقوق مدنی (2) برای استفاده دانشجویان و داوطلبین آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری؛

- جامعیت مطالب در عین ایجاز و اختصار و بیان جزئیات و متفرعات مربوط به مباحث اموال و مالکیت؛

-  تبیین کامل مفاهیم بنیادین مال، حقوق مالی و مالکیت؛ 

- تفکیک‌ و دسته‌بندی مناسب موضوعات جهت سهولت در فراگیری؛

- شیوه‌ی نگارش به صورت تلفیقی (علمی و کاربردی) است؛

- بسیاری از مسائل و متفرعات مباحث اموال و مالکیت، به صورت مستدل و مدلل تشریح و تبیین گردیده است؛

- بیان نظرات و دیدگاه‌های فقهای مشهور و حقوقدانان به تناسب موضوعات؛

- استناد به قوانین خاص، آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور و آرای شعب دیوان عالی کشور به فراخور مطالب؛

- سرفصل مطالب جهت سهولت در ارجاع شماره‌بندی شده است؛

- در پایان کتاب فهرست قوانین به شیوه ذکر شماره ماده و موضوعی که ماده مذکور در آن استفاده گردیده، آورده شده است.